“HOMO – HUMUS – HUMANITAS, drie woorden met dezelfde oorsprong. Humus is het echte zwarte goud.” De Oostenrijkse kunstenaar Friedensreich Hundertwasser (1929-2000) is vooral bekend van zijn organische schilderijen en van zijn bouwwerken, met organische vormen, golvende groene daken en ‘Baummieters‘ (bomen als medebewoners). Wat minder bekend is dat hij de voedselkringloop en de rol van het composttoilet daarin zo belangrijk vond, dat hij in 1979 een manifest schreef: “Scheiskultur. Die Heilige Scheisse”, waaruit bovenstaande woorden afkomstig zijn.
Moestuinman Max de Corte vond deze tekst zo prikkelend dat hij hem liet vertalen voor de tentoonstelling ‘Rotterdammers en hun wereld‘ in Museum Rotterdam. Max (de ‘groene’ Rotterdammer van deze door het museum geselecteerde groep ‘gewone’ bewoners van Rotterdam) koos Hundertwasser’s tekst om het van strobalen gemaakte toilethuisje op de tentoonstelling van commentaar te voorzien (Hundertwasser maakte ooit zelf een handleiding om een composttoilet te bouwen).
Hieronder een publicatie van het laatste deel van het onder de titel ‘Schijtcultuur – De heilige shit” vertaalde manifest.
“De mens is slechts een kanaal.
Aan de ene kant gaan er dingen in,
en aan de andere komt het er weer verteerd uit.
De mond zit voor, de anus achter. Waarom?
Het zou omgekeerd moeten zijn
Hoezo is voedsel positief?
Hoezo is poep negatief?
Wat er uit komt is geen afval,
maar de bouwsteen van de wereld,
ons goud, ons bloed.
We bloeden dood, onze beschaving bloedt dood,
onze aarde bloedt dood
door de waanvoorstelling die de kringloop onderbreekt.
Degene die altijd ader laat, altijd maar bloed verliest
en zichzelf niet geneest, bloedt dood.
Freud had gelijk door in zijn droomduiding te stellen:
Stront is synoniem voor goud
Het geldt niet alleen voor dromen, maar is werkelijkheid
moeten we nu vaststellen
Toen Pasolini in een film acteurs stront liet eten
stond dat symbool voor een sluitende kringloop
daarmee wanhopig een versnelling-willen
Dezelfde liefde, dezelfde tijd en zorgzaamheid
Moet besteed worden aan datgene wat er ‘van achter’ uitkomt
als dat wat er ‘van voor’ in komt.
Dezelfde ceremonie als bij het eten,
met tafelkleed, messen, vorken, lepels,
Chinese stokjes, zilver bestek en kaarslicht.
WE HEBBEN TAFELGEBEDEN VOOR EN NA HET ETEN
BIJ HET SCHIJTEN BIDT NIEMAND
WE DANKEN GOD VOOR ONS DAGELIJKS BROOD
DAT DE AARDE ONS SCHENKT
WE BIDDEN ECHTER NIET
VOOR HET FEIT DAT ONZE UITWERPSELEN CONVERTEREN
AFVAL IS MOOI.
DAT SORTEREN EN WEER SAMENVOEGEN
MET AFVAL BEZIG ZIJN IS EEN VREUGDEVOLLE TAAK.
Zo’n handeling zou zich niet af moeten spelen in kelders en achtertuinen,
op mesthopen en toiletten,
maar juist daar waar we leven,
waar licht en zon is,
in de woonkamer, in onze pronkkamer.
Er is geen afval.
Afval bestaat niet.
Het composttoilet is een statussymbool
WE HEBBEN HET PRIVILEGE GETUIGE TE ZIJN,
HOE MET BEHULP VAN ONZE WIJSHEID
ONS EIGEN AFVAL,
ONZE EIGEN UITWERPSELEN IN COMPOST VERANDERT,
ZOALS EEN BOOM GROEIT EN DE OOGST RIJPT.
BIJ ONS THUIS, ALS WAS HET ONS EIGEN KIND.
HOMO – HUMUS – HUMANITAS,
drie woorden met dezelfde oorsprong.
Humus is het echte zwarte goud.
Humus heeft een goede geur.
Het aroma van humus is heiliger en goddelijker dan de geur van weiwater.
Wie na regen in het bos wandelt, kent deze geur.
Natuurlijk is het een beetje ongehoord,
wanneer de afvalemmer het middelpunt van onze woning wordt
en het composttoilet een eerzetel wordt op de mooiste plek.
Maar dat is toch net de omwenteling,
die onze beschaving moet ondergaan
als we overleven willen
De geur van humus is de geur van God,
De geur van wederopstanding
De geur van onsterfelijkheid”
Vertaling vanuit het Duits: Maritsa van Luttikhuizen / Moestuinman, Rotterdam 2016. CC
De complete vertaalde tekst is te lezen in Museum Rotterdam. Het origineel en de handleiding voor het composttoilet zijn hier te vinden (auf Deutsch)
Afbeelding: Groene stad – Friedensreich Hundertwasser
