Dit najaar op 24 september is Bill Mollison, een van de grondleggers van de permacultuur, overleden. Permacultuurexpert Fransjan de Waard schreef een kort In Memoriam:
Als permanauten kijken we steeds vooruit, ook wanneer we ons verdiepen in oude bodemlagen, historisch landgebruik of evolutionaire wetenswaardigheden. Maat laten we bij het overlijden van Bill Mollison, de senior van de twee Australische grondleggers van de permacultuur maar echt even terugkijken. Dan zien we het hier en nu ook weer nieuw.
Zat mijn eigen leven te wachten op de permacultuur? De term vond ik in 1989, toen het tijdschrift De Twaalf Ambachten Mollisons eerste en enige ontwerpcursus in Nederland aankondigde. Die kans liet ik lopen, want ik vertrok naar het buitenland. En ja, daar stuitte ik al gauw toch op de eerste discipel, vermoedelijk de allereerste in het betreffende land dus blijkbaar moest dat zo zijn. Nu was de permacultuur destijds een uiterst ongepolijst verhaal. Al zinderend begon dat voor mij meteen een eind te maken aan de fragmentatie en de onbegrijpelijke dwalingen in wat we nu ‘agro & food’ zouden noemen. Het bracht de dingen bij elkaar, het maakte verhoudingen helder – en je kon er zelf mee aan de gang! Het was gewoon ‘iets’. Wát precies, en hoe je dat aan anderen uitlegt – geen feitenkennis maar een intuïtief begrepen samenhang – daar deed ik vervolgens nog járen over. Mollison en Holmgren hadden daar dus werkelijk de vinger achter gekregen, daar in dat Tasmaanse regenwoud. En dankzij Bills verbale uitingsdrang en zijn ‘Mollisonisms’ zaaide de permacultuur zich uit over alle continenten. Blijkbaar zaten die daar op te wachten.
Jarenlang was Bill als enige zichtbaar, en zo raakte zijn naam er voorgoed mee verbonden. Hij hanteerde het als een referentiekader dat afstak tegen alle overspannen industriële kolonisatielust. Inmiddels staan er dagelijks dingen in de krant die door zijn bril allang spathelder waren. Gesleep met grondstoffen, afhankelijkheid van fossiele brandstoffen, kale akkers, omgeploegde akkers, monocultuur in zijn algemeenheid. Niet leuk om alsmaar ‘zie-je-wel? te lopen denken, maar intussen steken we de handen met meer zelfvertrouwen uit de mouwen.
Net als David Holmgren leek Bill te weten welk potentieel hun vinding in zich droeg, maar op een rol als gezicht van een mondiale beweging is niemand voorbereid. Bill heb ik ook later nooit ontmoet, maar van directe leerlingen begreep ik wel dat hij ermee worstelde. Inhoudelijk was zijn verhaal ijzersterk, zowel in de analyse van wat eraan schortte als in zijn vrije blik op de mogelijkheden van de ontwerpprincipes die hij voor de komende generaties had neergelegd. Maar de communicatie over nieuwe paradigma’s was onvermijdelijk zwaar politiek beladen, en het tijdperk waarin de sociale dimensies van de permacultuur hun waarden laten zien is nog maar net aangebroken. Mollison zal geen gemakkelijke samenwerkingspartner zijn geweest, maar zonder zijn hardnekkigheid als visionaire pionier had de wereld het waarschijnlijk zonder kruidenspiralen, kippentractoren, swales (wadi’s) en voedselbossen moeten stellen. Laten wij als erfgenamen hem dan ook eer bewijzen door het sociale universum eens ‘grondig’ uit te diepen.
Fransjan de Waard
Lees ook: The Guardian’s Bill Mollison Obituary en het In Memoriam in Permaculture Magazine
